Eén van mijn vaste trainingsacteurs vertelde mij een keer dat zijn voorbereiding op het acteren tijdens een cursus bestaat uit het bewust leeg maken van zijn hoofd. Dat helpt hem om zo open mogelijk te kunnen reageren op het gedrag van de deelnemers; vrij van mogelijke eigen vooroordelen.
De oplettende lezer denkt nu: waarom zou een trainingsacteur last hebben van vooroordelen, hij ziet de deelnemers immers voor de eerste keer? Dat is precies het interessante aan vooroordelen: die hebben we allemaal in meer of mindere mate. En niet pas na een uitgebreide kennismaking, maar vaak al binnen enkele minuten na onze eerste ontmoeting.
Een vooroordeel is een mening over de ander, die niet op feiten is gebaseerd
Zodra we enige informatie hebben over de ander, combineren we deze informatie met dat wat we ooit hebben ervaren met in onze ogen vergelijkbare anderen. Dat levert gedachten op die we projecteren op die ander. Maar wat we ooit hebben ervaren met vergelijkbare anderen kan, maar zal zelden één op één op deze persoon van toepassing zijn.
Als we langer samenwerken zijn er steeds meer feiten waarop we onze mening baseren
Je zou denken dat we dan geen last meer hebben van vooroordelen, maar onze mening over de ander baseren op de ervaringen, die we daadwerkelijk met elkaar hebben gehad.
Wat we vergeten is dat onze mening over de ander geregeld ook een vooroordeel is
Ook al is deze mening op veel voorbeelden gebaseerd, onze mening is zelden vrij van onze eigen projecties. Bovendien wordt het gedrag van de ander ook bepaald door de omstandigheden en door het gedrag van de ander, bijvoorbeeld door jouw gedrag.
Hierdoor zou je, zonder het in de gaten te hebben, zomaar samen in een vicieuze cirkel terecht kunnen komen
Je verwacht een negatieve reactie van de ander, waardoor je jouw vraag onbewust aanvallender stelt dan nodig is, waardoor de ander inderdaad negatief reageert (die voelt zich namelijk aangevallen door jouw manier van vragen stellen), wat jou vervolgens weer sterkt in jouw mening over de ander.
Niet erg als dat af en toe gebeurt, maar vervelend als je er samen in vast komt te zitten
Dan gaan beide partijen steeds negatiever over elkaar denken: de vooroordelen over elkaar worden steeds sterker en daarmee wordt het steeds lastiger om effectief met elkaar te communiceren en samen te werken.
Onze vooroordelen hebben dus veel invloed op de effectiviteit van onze communicatie
Lastig want, zoals gezegd: vooroordelen hebben we bijna allemaal.
Maar je kunt jezelf wel trainen in de mate waarin deze vooroordelen een rol spelen in jouw communicatie met de ander.
Dat doe je bijvoorbeeld door iets vaker bewust afstand te nemen van je verwachtingen over hoe de ander zal reageren, wanneer je iets wilt vragen aan een collega, die je lastig vindt in de omgang. Dat helpt om meer open met deze collega te kunnen communiceren.
Dat is zeker de moeite waard en het levert soms verrassende gedragsveranderingen bij de ander op omdat jij jullie gezamenlijke cirkel hebt doorbroken!